پشتیبانی
به وب سایت ایی حکیم، پایگاه تخصصی طب سنتی ایران خوش آمدید.
تعداد بازديد: 15546 بار
 در مجموع 11 راي

فصد چیست؟

مــــرجــــع: 📕 اعمال یداوینویسنده: 📝 غلامرضا کرد افشاری و...
طب سنتی ایران
فصد
منبع

اعمال یداوی، حوریه محمدی کناری، غلامرضا کرد افشاری، انتشارات یاقوت، ١٣٩٦
تعریف فصد

فصد استفراغی است کلی که در آن اخلاط اربعه به طریق تفریق اتصال (جدا شدن) عروق در اثر نیشتر (تیغ) خارج می گردند و این تفریق اتصال اگر در حد اعتدال از نظر وسعت و تنگی باشد اخلاط به حد اعتدال خارج می گردند و اگر وسیع باشد اخلاط بسیار خارج شده و موجب ضعف می گردد و یا بند آمدن و التیام و جوش خوردن محل تفرق دشوار می گردد و اگر ضیق (تنگ) باشد اخلاط رقیق خارج گشته و غلیظ باقی می ماند و به همین دلیل باز کردن فصد به صورت ضیق منع شده است مگر هنگامیکه مراد از آن اماله ماده باشد مثل: مرعوف قليل الامتلاء.

اندیکاسیون مطلق فصد

چه کسانی شایسته خروج خون می باشند؟

  • کسانی که مبتلا به امراض دمویه باشند که در این صورت اخراج خون واجب و ضروری است.

  • کسانی که مستعد و آماده بروز امراض دمویه به دلیل کثرت و یا تغییر خون باشند. یعنی معتاد و مقرر باشد که هرگاه خون در بدن آن ها زیاد شود و یا تغییر کند امراض دمویه در آن ها ایجاد شود. چنین کسانی باید اول فصل بهار که هنگام تحریک و هیجان اخلاط است فصد نمایند و اخراج خون به حد لازم نمایند تا از ایجاد این امراض جلوگیری شود و به همین دلیل قریشی گفته گاهی فصد به خاطر زیادتی خون و یا تغییر کیفیت آن بالقوه انجام می شود نه بالفعل.

  • کسانی که از ترس ایجاد مرض و آفتی عظیم بدون کثرت خون و تغییر آن فصد می شوند. مثل کسانی که در اثر ضربه یا سقوط به جهت احتیاط اینکه ورمی برایشان ایجاد نگردد و از آن در امان باشند فصد شان کنند یا اینکه ورم ایجاد شده، از ترس اینکه مبادا قبل از نضج انفجار یابد فصد کنند هر چند کثرت خون ظاهر نباشد.

اندیکاسیون نسبی فصد

در غیر از سه گروه بالا در بقیه افراد اخراج خون ضروری نیست مگر هنگام ایجاد بعضی از بیماری ها از جمله صرع، سکته، خناق، رمد، ذات الجنب، اختناق رحم و...

کنتراندیکاسیون فصد

چه کسانی شایسته خروج خون نمی باشند؟

  • سوء مزاج سرد: چون خون کمتری دارد بلغم غالب است.

  • در سرزمین های خیلی سرد: چون سردی باعث غلظت خون و کاهش حجم گشته و با فصد در بدن نفوذ می کند.

  • درد شدید: چون روح را تحلیل برده و بدن را ضعیف می کند و در این حالت فصد باعث افزایش ضعف روح و قوت خواهد شد. همچنین در درد شدید مواد و طبیعت متوجه اندام دردمند بوده و فصد آن ها را به طرف اندام مورد فصد جلب می کند و باعث اختلال در طبیعت می شود اما هرگاه ترس این باشد که به دنبال درد ورم در اعضاء رئیسه یا اعضاء مجاور رئیسه ایجاد شود یا در اعضاء داخلی ورم اتفاق افتاده باشد مانند ذات الجنب در این صورت اگر شرایط فصد وجود داشته باشد می توان فصد کرد.

  • بعد از حمام محلل (حمام های قدیمی و یا سونا): چون باعث نقصان روح و ضعف بدن می شود.

  • بعد از جماع: خصوصا اگر با انزال باشد زیرا حرکات بدنی و نفسانی سبب تحلیل بسیار روح می شود و همراه منی روح نیز خارج می شود.

  • سن کمتر از چهارده سال: به جهت اینکه بدن در سن رشد بوده و مرطوب است و غلبه بلغم دارد، فصد موجب ضعف و جلوگیری از رشد خواهد شد. ولی هرگاه دلیل قطعی برای فصد باشد و بدن قوی و عضلات مستحکم و عروق وسیع و پر و پوست سرخ رنگ باشد می توان به تدریج و اندک اندک فصد نمود تا بدن به آن عادت کرده و فصد بی ضرر باشد.

  • در سنین کهنسالی: چون در این سن نیز خون کم تولید شده و بدن ضعیف می گردد مگر در ضرورت شدید و داشتن شرایط بدنی مناسب که در این صورت افراط در خون گیری نیز نباید کرد.

  • افراد لاغر کم خون: لاغری به دو گونه است. اول حالتی که خون کم است که این مانع فصد است. دوم حالتی که خون زیاد است ولی به سبب گرمی شدید، بدن آن را مصرف نمی کند و بدل مایتحلل نمی سازد پس خون در بدن جمع گشته ولی همچنان لاغر است. در چنین شخصی جهت تقلیل ماده و کاهش حرارت خون، باید فصد کرد و مبردات (مطفیات مجوزه) داد. افتراق این دو گروه با عدم امتلاء عروق و ضعف طبیعت و... که لازمه کمی خون است ظاهر می باشد.

  • افراد چاق شحمی (متخلخل-پف آلود): چاقی نیز دو گونه است. اول حالت لحمی (گوشتی) که در آن بدن تنومند و گرم است و دم غالب بوده و فصد جایز است. دوم حالت شحمی که در آن بدن سست و نرم می باشد و بلغم غالب بوده و فصد جایز نیست.

  • سفید پوستان و زرد پوستان کم خون: زردی پوست نیز دو دسته است. اول، خون بدن کم شود چه ظاهری و چه باطنی مثل بیماران در دوران نقاهت که در این ها فصد ممنوع است. دوم، خون در بدن زیاد است ولی غلیظ بوده و به سوی پوست نمی آید و پوست زرد نشان می دهد که این مانع فصد نیست.

  • در بیماری های مزمن و طول کشیده: چون باعث نقصان خون و سوءهاضمه می شود نباید فصد کرد مگر آنکه فساد خون علت بیماری باشد که در این صورت فصد جایز است. اما در هنگام فصد باید در رنگ و غلظت خون دقت کرد اگر خون سیاه و غلیظ بود باید به مقدار لازم خارج گردد اما اگر سرخ کمرنگ و رقیق بود باید فورا بند آورده و مانع اخراج خون شد که خطرناک است.

  • در حالت سیری معده از غذا یا روده ها از فضولات (مدفوع): به جهت آن که ممکن است ماده نضج نیافته به سوی عروق کشیده شده و سبب سده (گرفتگی) در عروق (ماساریقا و...) شود نباید فصد کرد. اما اگر معده از غذا و روده ها از فضولات پر باشد و فصد نیز در آن واجب گردد ابتدا باید برای تخلیه معده قی و برای تخلیه روده ها تنقیه کرده و پس از استراحت طبیعت فصد کرد.

  • کسانی که فم معده او ذکی الحس یا ضعیف دارند یا افزایش صفرا در فم معده دارند نباید فصد شوند به خصوص هنگامی که معده خالی باشد (ناشتا) و اگر ضرورت شدید ایجاب کرد در حالت ناشتا فصد شود خوراک لطیف کمی بخورند و بعد فصد نمایند. در چنین افرادی قبل از فصد باید لقمه نان پاکیزه با رب سیب یا به و انار و امثال آن که خوشبو بوده و خیلی ترش نباشد میل کنند. ولی اگر ضعف معده به علت سردی باشد باید نان را با شربت (نشاط آور) مانند گلاب و یا شربت نعناع مشک دار بخورند و کسی که صفرا در معده اش زیاد تولید می شود اول باید با آب گرم+نمک+سرکه  یا سکنجبین قی کند و سپس لقمه نانی با سکنجبین و یا شربت های ترش مناسب خورده و پس از اندکی استراحت فصد نماید و بعد از فصد جهت جایگزینی خون، کباب را جویده و آب آن را تناول کند و گوشت آن را زیاد نخورد زیرا که معده به سبب فصد ضعیف شده و از هضم غذاهای سنگین عاجز است.

  • در مسمومیت ها یا گزش حیوانات سمی، فصد نباید کرد مگر در گزش نوعی کژدم که وقتی کسی را بگزد از محل ریشه موها دچار خونریزی می شود.

  • در بیماری های مزمن و ناقهین نباید فصد کرد چون مرض باعث ضعف قوا می شود.

  • در سایر موارد مانند مستی، قی، اسهال، بی خوابی، خستگی بیش از حد و... نیز نباید فصد کرد.


  
دارای امتیاز  از 11 رأی