اقسام طب ایرانی

از دیدگاه ابن سینا طب علمی است که به واسطه آن احوال بدن انسان شناخته می‌شود از جهت آنچه که موجب سلامتی و بیماریِ آن است تا صحت و سلامتی موجود را حفظ کند و در صورت از دست رفتن سلامتی، آن را به بدن برگرداند.

در کتاب هدایة المتعلمین تألیف ابوبکر ربیع ابن احمد اخوینی از اطبای بزرگ قرن چهارم طب این گونه تعریف شده است:

بجشکی (پزشکی) پیشه ای بود که تندرستی آدمیان را نگه دارد و جون رفته باشد باز آرد از روی علم و عمل.

نکته مهم در این تعریف ها این است که هدف پزشکی و وظیفه پزشک را حفظ تندرستی انسان دانسته و درمان را در اولویت بعدی قرار داده است و این دیدگاه حتی بسیار متعالی تر از آن چیزی است که امروزه در پزشکی رایج با عنوان طب پیشگیری مطرح شده است.

تمام عواملی که موجب تغییر حالتی برای انسان می شود باید بررسی شود این اسباب و عوامل شامل کلیه عوامل قدیمی و جدید، جسمی و روحی، رفتارهای تغذیه ای، ورزشی، خوابیدن و دیگر عوامل وارد شده به فرد می باشد.

علت ایجاد تغییرات در بدن انسان و عوامل مؤثر بر آن و چگونگی حفظ سلامتی یا بروز بیماری را سبب شناسی یا بررسی اسباب و علل می باشد.

هر علامت یا هر تغییری در افعال یا بدن انسان برای طبیب نشانه ایست که وی به حالات فرد و عامل ایجاد کننده آن پی ببرد، پس هرعلامتی که دلالت بر سلامتی یا بیماری می کند در محدوده نشانه شناسی طب سنتی می باشد.

با این نشانه ها می توان به مزاج فرد شناخت پیدا کرد یا تغییرات مزاجی را پیگیری نمود و در صورتی که بدن انسان از حالت تعادل مزاجی خود خارج شده یا در حال خارج شدن است، اصلاحات لازم و تدابیر مورد نیاز را ایجاد کرد.

کلیه نشانه و علامت هایی که فرد دارد چه آن هایی که خود بیان کند و چه پزشک در معاینه به آنها دست پیدا کند دلایل و علائمی برای بررسی و تشخیص حال سلامت یا بیماری فرد است. مانند نشانه های مزاجی فرد، تغییراتی در نبض و ادرار و...

یک پزشک حاذق تمام علائم و نشانه ها را کنار هم می گذارد تا بر احوال بدن فرد از نظر سلامتی و بیماری و یا بین این دو شناخت پیدا کند و به تشخیص صحیح برسد و درمانی درخور مزاج فرد ارائه دهد.